चेतनको चमक

२०६५ फागुनको पहिलो साता, दिन ठ्याक्क संझन सकिनँ, 'चेतन भगत' भन्ने नाममा पहिलोपटक मेरो आँखा परेको हो । म त्यतिबेला काठमाडौंमा थिएँ । अन्नपूणा पोष्ट दैनिकमा चेतन भगतको बारेमा फोटोसहितको समाचार छापिएको थियो । फुसदिलो थिएँ । पूरै पढेँ ।
    सन् २००४ मा 'फाइभ पोइन्ट समवान' बजारमा आएपछि चर्चाको शिखरमा पुगेका रहेछन् चेतन । त्यो समाचार लेखिंदासम्म उनका 'वान नाइट एट कल सेन्टर' र 'द ३ मिस्टेक्स अफ माइ लाइफ' पनि बजारमा आइसकेको रहेछ र अंग्रेजी भाषाका तीन वटै पुस्तक भारतमा अत्यधिक बिक्री भएका रहेछन् ।
    त्यही साँझ घुम्न निस्कँदा न्युरोड गेट अगाडि सडक पेटीमा चेतन भगतको द ३ मिस्टेक्स अफ माइ लाइफ भन्ने उपन्यास किनेँ । यो सस्तो रहेछ । भारु ९५ रुपैयाँमात्र ।
    द ३ मिस्टेक्स अफ माइ लाइफ चेतनको तेश्रो पुस्तक हो । यसबाटै प्रभावित भएर उनका सबै पाँच पुस्तक पढेको छु । ती सबै उपन्यास हुन् । तेश्रो उपन्यास नपढेको भए अरु सायदै पढ्थेँ हुँला । इलाममा उनको पुस्तक आइपुग्दैन तर काठमाडौं गएको बेला ल्याएर उनको पुस्तक पढेको हुँ ।
---------------------------------------------
    द ३ मिस्टेक्स अफ माइ लाइफ मन पर्नुको एउटा कारण प्रस्तुति शैली हो । वास्तविक हो जस्तो पारेर प्रस्तुत गरिएको छ विषयवस्तु । लेखक आफै पात्र भएर कथालाई संयोगान्तमा टुङ्ग्याइदिएका छन् । अर्को महत्वपर्ूण्ा कुरा, यसले सामान्य लगानीमा व्यापार गर्ने तरीका सिकाउँछ । भारतमा सबभन्दा बढी रुचाइने क्रिकेट खेल्ने आधारभूत सीप पनि यस पुस्तकमा छ । मेडिकल प्रवेश परीक्षाका लागि उपयुक्त पुस्तकको विवरण, गणितलाई व्यावहारिक क्रियाकलापसँग दाँज्दै बुझ्न सजिलो बनाउने उपाय पनि यो पुस्तकमा पढ्न पाइन्छ ।
    आमाले इन्जिनियरिङको प्रवेश परीक्षा दोहोर्‍याउन जोड गरिरहेका गोविन्द, सेनाबाट भागेका इश र पुजारीको छोरा ओमीको कथा हो द ३ मिस्टेक्स अफ माइ लाइफ । भारत र दक्षिण अप्रिmकाबीचको क्रिकेट खेलमा सचिन तेन्दुलकर आउट भएको टिभीमा देखेर यी तीन युवाले दिएको प्रतिक्रियाबाट कथा सुरु हुन्छ । गणितमा अब्बल गोविन्द ट्युशन पढाएर पैसा बटुल्न थालेपछि व्यापारमा आकषिर्त हुन्छन् र अरु दर्ुइ साथीलाई पार्टनर बनाउँछन् । यी युवाले कसरी व्यवसाय थाल्छन्, पर््रवर्द्धन गर्छन् र पैसा कमाउँछन् भन्ने कुरा मिहिन ढंगले लेखकले प्रस्तुत गरेका छन् ।
    गोविन्दले महशुस गरेका तीन वटा गल्तीबाट पुस्तकको शर्ीष्ाक बनाइएको छ । उसले नवरङ्गपुरमा खुल्न लागेको सपिङ मलका लागि एक लाख १० हजार रुपैयाँ पेश्की दिनु, आफ्नै साथीको बहिनीसँग यौनसम्वन्ध कायम गर्नु, एक सेकेण्ड ढिलो हुँदा क्रिकेटमा राम्रो सम्भावना भएका अलिको कुहिनामा चोट लाग्नुलाई ठूला गल्तीहरु मानेको छ । सन् २००८ मा बजारमा आएको यो पुस्तकको अहिलेसम्म एक सय पाँच संस्करण निस्किसकेको छ ।
    ८ अक्टोबर २०११ देखि बजारमा आएको 'रिभोलुसन २०२०' बनारसका तीन युवा गोपाल, राघव र आरतीको कथा हो । यसमा इन्जिनियरिङको प्रवेश परीक्षामा असफल गोपाल त्यस्तै कलेज खोलेर निर्देशक बनेको प्रसङ्ग छ । उसले राजनीतिक शक्तिको दुरुपयोग गरेर कलेज खोलेको कथा भएपनि बनारसमा कलेज खोल्न आवश्यक प्रावधान, प्रक्रिया, सञ्चालन गर्ने तरिकाहरु पाठकले जान्दछन् । राघव पत्रकारितामार्फ समाजमा परिवर्तन ल्याउन खोज्छन् ।
    चेतनका पुस्तकहरु सरल भाषा शैलीमा लेखिएका हुन्छन् । युवाका कथा समेटिएका छन् । उनीहरुलाई प्रेरित गर्ने विषयवस्तु पस्किएको हुन्छ । मरमसला पनि प्रयोग गर्छन् । उनका पुस्तक र लेखमा केही न केही सिक्ने कुराहरु हुन्छन् । वास्तविकजस्तै लाग्ने शुरुवात र टुङ्ग्याउनी हुन्छ । जस्तो, उनले २४ जुलाई २००८ मा पुनेका एमबीए विद्यार्थीहरुको अभिमुखीकरण कार्यक्रममा भाषण गरेका थिए । युवालाई प्रेरित गर्ने उनको भाषणलाई विभिन्न पत्रिकाले 'स्पार्क' -झिल्को) शर्ीष्ाकमा छापेका थिए । त्यही भाषणपछिको प्रसङ्गबाट पछिल्लो उपन्यास 'द रिभोलुसन २०२०' को कथा सुरु भएको छ ।
    सबै पुस्तक आत्मपरक छन् । उपन्यास भएपनि उनी प्रायः ठाउँ, संस्था र केही व्यक्तिको वास्तविक नाम प्रयोग गर्छन् । मेकानिकल इन्जिनियरिङमा स्नातक र त्यसपछि एमबीए पढेका चेतनका उपन्यासहरु इन्जिनियरिङ, बैंक र व्यापारकै सेरोफेरोमा बुनिएका छन् । त्यसो त विल्कुल अनुभव नगरेको कल सेन्टरको बारेमा उनले 'वान नाइट एट कल सेन्टर' लेखेका छन् ।
    उनका पुस्तकहरु सस्ता छन् । अघिल्ला चार वटाको मूल्य भारु ९५ रुपैयाँमात्र छ । पछिल्लो रिभोलुसन २०२० को मूल्य अलि बढी भारु एक सय ४० रुपैयाँ छ र यो अरुभन्दा केही मोटो पनि छ । सबै रुपा पव्लिकेसन्स इन्डिया प्रालिले प्रकाशन गरेका हुन् ।
    चौथो पुस्तक '२ स्टेट' -२००९)लाई लेखकले आफ्नै परिवार र अनुभवमा आधारित भनेका छन् । यो उपन्यास दिल्लीमा जन्मे-हर्ुर्केको पञ्जावी क्रिस र चेर्न्नईकी तमिल बाहृमण अनन्याको कथा हो । विवाहका लागि एकले अर्काको परिवारलाई मनाउन गरेको संर्घष्ा बुनिएको छ यसमा । दुवै पात्र अहमदावादस्थित इण्डियन इन्स्िटच्युट अफ म्यानेजमेण्ट -आइआइएम)का सहपाठी हुन् र अनन्याले जुम्ल्याहा छोरा जन्माएको प्रसङ्गसँगै उपन्यास टुंगिन्छ । जुन चेतनसँग मिल्दोजुल्दो छ ।
    चेतनको पहिलो उपन्यास 'फाइभ पोइन्ट समवान' -२००४) इन्डियन इन्स्िटच्युट अफ टेक्नोलोजी -आइआइटी) मा पूर्ण्ााङ्क १० मा औसत पाँच अंकको हाराहारी परिणाम ल्याउने आलोक, रायन र हरिको कथा हो । कम औसत अंकका बावजुद उनीहरुले गरेका संर्घष्ाहरु यस उपन्यासमा पाइन्छ ।
    २ स्टेट्स त फाइभ पोइन्ट समवानकै सिक्वेल जस्तो छ । फाइभ पोइन्ट समवानका पात्रहरु आइआइटीमा मेकानिकल इन्जिनियरिङ पढ्ने तीन विद्यार्थी हुन् । यस उपन्यासका पात्र हरिको विभागीय प्रमुख प्राफेसर चेरियनकी छोरी नेहासँग प्रेमसम्वन्ध कायम हुन्छ । २ स्टेटमा क्रिसले आइआइएमका सहपाठी अनन्यालाई आइआइटी पढ्दा प्रोफेसरकी छोरीसँग प्रेम सम्वन्ध भएको प्रसङ्ग सुनाउँछन् । प्रोफेसर अमेरिका गएपछि उसकी छोरीको अर्कै केटासँग विवाह हुन्छ । आफ्नै परिवार र अनुभवमा आधारित भएर २ स्टेट्स लेखेको भन्ने लेखक पनि आइआइएम अघि आइआइटीमा मेकानिकल इन्जिनियरिङका विद्यार्थी थिए ।  
    'वान नाइट एट कल सेन्टर' -२००५) कल सेन्टरमा काम गर्ने छ पात्रमा आधारित छ । वास्तविक जस्तो बनाउन लेखकले यसलाई सन् २००४ को हिउँदे रातमा रेल यात्रा गरिरहेको बेला भेटिएकी केटीले किताव लेख्ने र्सतमा सुनाएको कथा भनेर प्रारम्भिकमा लेखेका छन् ।
---------------------------------------------------------------
    चेतन २२ अप्रिल १९७४ मा नयाँ दिल्लीको मध्यमवर्गीय पञ्जावी परिवारमा जन्मिएका हुन् । उनले सन् १९७८ देखि १९९१ सम्म आर्मी पव्लिक स्कुलमा पढे । त्यसपछि तीन वर्षआइआइटीमा मेकानिकल इन्जिनियरिङ पढे । उनले १९९७ मा आइआइएम अहमदावादबाट एमबीए गरे । उनले हङकङस्थित अमेरिकी इन्भेस्टमेन्ट व्याङ्कमा करिव ११ वर्षजागिरे जीवन विताए । लेख्ने धोकोलाई अघि बढाउन हङकङ छाडेर मुर्म्बई आएका चेतन २००९ देखि पर्ूण्ाकालीन लेखक भएका छन् ।
    सन् २००४ देखि बजारमा आउन थालेका उनका पुस्तकहरु ४० लाखभन्दा बढी बिक्री भइसकेका छन् । पहिलो पुस्तक फाइभ पोइन्ट समवान भारतमा सबभन्दा बढी एक सय ९० सातासम्म 'बेस्ट सेलर' को सूचीमा थियो । मैले एक वर्षघि यो पुस्तक किन्दा एक सय ६८ संस्करण पुगेको थियो ।
    फास्ट कम्पनी डट कमले २०११ मा व्यावसायिक क्षेत्रका सबभन्दा बढी सिर्जनशील विश्वका सय जनामध्ये चेतनलाई ४७औं नम्बरमा राखेको छ । टाइम म्यागाजिनले सन् २०१० मा अरुलाई प्रभावित बनाउने विश्वका सय व्यक्तिको सूचीभित्र चेतनलाई अटाएको थियो ।
    फाइभ पोइन्ट समवानमा आधारित फिल्म 'थ्री इडियट्स' पनि बजारमा आएको छ । वन नाइट एट कल सेन्टरमा आधारित भएर 'हेलो' फिल्म बनेको छ । पछिल्लो रिभोलुसन २०२० लाई फिल्मको रुप दिन युटिभी मोसन पिर्क्चर्सले भर्खरै लेखकबाट अनुमति पाएको छ ।
    चेतन विभिन्न पत्रपत्रिकामा हिन्दी र अंग्रेजी भाषामा सकारात्मक सोच र काममा प्रेरित गर्ने स्तम्भ लेख्छन् र बेला-बेलामा प्रवचन दिन्छन् । उनका विचारहरु ब्लगमा पनि पढ्न पाइन्छ ।